वसन्त ऋतु झै सदाबहार प्रेमिल जिन्दगी
अनन्त खुसीको पुष्पहार प्रेमिल जिन्दगी
यसै भित्र छ त्याग, समर्पण र सन्तुष्टि
जीवन्त पिरतीको उपहार प्रेमिल जिन्दगी।

प्रेमिल जिन्दगी मुक्तक सङ्ग्रहका लेखक वरिष्ठ साहित्यकार दिनेश थपलिया हुनुहुन्छ। यो उहाँले प्रकाशन गर्नु भएको दोस्रो पुस्तक रहेछ ।आकर्षक कभर पेज सहित प्रकाशन भएको यो पुस्तक भुँडीपुराण प्रकाशनले बजारमा ल्याएको हो। यसको मूल्य रू ५००/- कायम गरिएक‍ो छ।

पुस्तकको बाहिरी कभरले यस भित्र के छ भन्ने कौतुहलता अबस्य उत्पन्न हुन्छ। खुसिका भाबहरू छताछुल्ल भएक‍ो कभर डिजाइन भने वरिष्ठ आर्टिष्ट कुलदीप जंग गुरूङले गर्नु भएको छ त्यस्तै पुस्तक भित्र रहेका २४९ गोटै मुक्तकहरूलाई चित्र द्वारा जीवन्त बनाउनु हुने आदरणीय कुलदीप जंग गुरूङलाई म हार्दिक धन्यबाद दिन्छु।

मुक्तक अनुसार प्रत्येक मुक्तकलाई कला द्वारा सजाउन खोज्नु भएको छ उहाँले र यसमा सफल पनि हुनुभएको छ ।यसै कलाले गर्दा पनि यो पुस्तक पढौ पढौ भन्ने बनाउनु भएको छ। कभर पेज बाहेक २७६ पृष्ठ रहेको यस पुसतकको छैठौं र सातौ पृष्ठमा भुँडीपुराण प्रकाशन प्रा. लि. का अध्यक्ष श्री केशब पराजुलीको भनाइ रहेको छ।

पुस्तकको नवौं पृष्ठबाट प्रा. डा. लेख निरौलाको ८ पृष्ठ लामो मुक्तक परम्परामा मानवीय संवेगको शाश्वत अभिव्यक्ति : प्रेमिल जिन्दगी शिर्षकमा मुक्तकका बारेमा व्याख्या गर्दै फारसी सायर अमर खैयान देखि फिजराल्डको शैलीमा १६ अक्षरमा लेखिने मुक्तकहरू, छन्द र बहरका शैलिहरूको बारेमा बर्णन गर्दै बर्तमान एएबिए अर्थात पहिलो, दोस्रो र चौथो बिचको आपसी अनुप्राससंगै तेस्रो अनुप्रास मुक्त हरफको संरचनाभित्र रहेर नेपाली मुक्तकहरूले निरन्तरता पाएको कुरालाई उदाहरण सहित प्रष्ट पार्नु भएको छ उहाँले।

पुस्तकको १६ पृष्ठ देखि २० पृष्ठ सम्म लेखकले आफ्ना बालपन देखिका आफ्ना रहर, इच्छा, आकांक्षाहरू र जिम्मेवारीको पदमा रहदाक‍ो अबस्थाले लेखन कार्यलाई कसरी प्रभाब पार्दो रहेछ राम्रैसंग बुझ्नु भएको जानकरी हुन आउँछ। विभिन्न अप्ठ्यारा र बाधाहरूका बिचबाट एउटा मुक्तक सङ्ग्रह पथ्थरको बिचमा पिपल उम्रेझै उम्रिन सफल भएको छ।

अनुप्रासहरूलाई ब्यबस्थित होसियारी पुर्बक प्रयोग गर्नु भएको छ उहाँले जस्तै:
अन्त्य अनुप्रास
मध्य अनुप्रास
एकाक्षरी अनुप्रासहरू कुशल ढङ्गबाट प्रयोग गर्नु भएको छ। साथै मुक्तक, मुक्तक मात्र होइन ।अनुप्रास, भाव र भंगितले मुक्तकहरू राम्रा हुन्छन् भनेर देखाउन खोज्नु भएको छ उहाँले। त्यसबाहेक समाजलाई सुसिचित बनाउनु पर्दछ भन्दै प्रेमका कुरा, रोदनका कुरा, बिछोडका कुरा, कुटिलता, सामाजिक, सांस्कृतिक, धर्म, बच्चा, यौवन र बुढेसकालमा बारेमा पनि कुरा उठाउनु भएको छ उहाँले मुक्तक मार्फत। झण्डै ३५ गोटा मुक्तकहरू अन्त्यानुप्रास मिलाइएका मुक्तकहरू छन् यस पुस्तकभित्र।

पेज नम्बर २४० रहेको मुक्तक सबभन्दा बढि ३२ अक्षर सम्म भएको मुक्तक छ ।विभिन्न प्रकारका स्वादहरू जस्तै: अमिलो, गुलियो, तितो, पिरो, नुनिलो चाख्न त मुक्तक सङ्ग्रह किनेर पढ्नै पर्दछ। मुक्तक अनुसार मिल्ने चित्र प्रयोग गरेर मुक्तक लेखनमा नयाँ पन देखाउनु भएको छ उहाँले। धेरै जोशिला र चोटिला मुक्तकहरू पढ्न पाईन्छ यस पुस्तकमा। यस पुस्तक भित्र बि सं. २०३७ साल भाद्र महिना देखि २०८० साल श्रावण महिना सम्म झण्डै ४४ बर्ष सम्म लेखिएका विभिन्न स्वादका मुक्तकहरू पढ्न पाईन्छ । कतिपय मुक्तकहरू लेखकले भोगेका कुराहरू समेत रहेका छन्।

यो पुस्तक लेखकले अनुभब संगालेको संगालो झै लाग्दछ पढ्दै जादा उहाँले २०३७ सालदेखि २०७९ साल सम्म मुक्तक लेख्दा २०५६ सालमा कुनै पनि मुक्तक नलेखेको, सबभन्दा घटि २०४१,२०५४ र २०५५ सालमा १,१ गोटा मुक्तक लेख्नु भएको र सबभन्दा बढि मुक्तक २०७८ सालमा १८ गोटा मुक्तक लेख्नु भएको देखिन्छ । कुन कुन सालमा कति मुक्तक लेख्नु भयो बिबरण यस प्रकार रहेको छ
१) ०३७,७३,७४ मा ३,३ गोटा
२) ०३८,३९,४०,४२,४७,५१,६०,६५,७१ मा ४,४ गोटा
३)०४१,५४,५५, मा १,१ गोटा
४) ०४३,४८,६६,६७, मा ८,८ गोटा
५) ०४४,६२,६९,७०, मा ७,७ गोटा
६) ०४५,५० मा १०,१० गोटा
७) ०४६,६१ मा २,२ गोटा
८) ०४९,७२ मा ९,९ गोटा
९) ०५२,५३,मा ६,६ गोटा
१०) ०५६ मा लेख्नु भएको छैन
११) ०५७,५८,६३,६४,७५,७६,८० मा ५,५ गोटा
१२) ०५९ मा २ गोटा
१३) ०६८ मा १५ गोटा
१४) ०७७ मा ११ गोटा
१५) ०७८ मा १८ गोटा
१६) ०७९ मा ६ गोटा

पुस्तक भित्र रहेको पेज नम्बर १ अर्थात पहिलो मक्तक र चित्र:

म जन्मेको गाउँ र हिँडडुल गरेको बाटो त्यहीँको
म हुर्केको ठाउँ र खनजोत गरेको माटो त्यहीँको
जहाँ पुगेपनि कहिले भुल्न सकिनँ मेरो जन्मभूमि
यो मुटुमा खोपेको जन्मस्थानको टाटो त्यहीँको

त्यस्तै १०० पृष्ठमा रहेको मुक्तक र चित्र

तिम्रै अनुमतिले तिम्रो नजिक आएको छु
लामो प्रतीक्षापछि तिम्रो साथ पाएको छु
अझै परिक्षणकालमा राखेर के जाँच गर्छ्यौ
म त मायाको चोट खाँदा खाँदा अघाएको छु।

त्यस्तै २४९ पृष्ठ अर्थात अन्तिम मुक्तक र चित्र

गीतको भाका तोकिए पनि सँगीतको ताल फेरिएन अझै
पानीको बहाव रोकिए पनि समुद्रको छाल फेरिएन अझै
मायाले भविष्यलाई सुन्दर बनाउँछ भन्ने लागेको थियो
समयसँगै साल फेरिए पनि जिन्दगीको हाल फेरिएन अझै।

यस्तै र यस्ता खालका मुक्तकहरूको अन्तिममा अनिल पौडेलले सरस्वतीको वरदान भन्ने शिर्षकमा उहाकै बारेमा बयान गर्दै २ पृष्ठ लेख्नु भएको छ। अन्तिम पृष्ठमा पुन भुँडीपुराण प्रकाशनका निर्देशक केशब प्रसाद पराजुलीको भनाइ रहेको छ। लेख्ने र छपाउने क्रममा केही सानातिना त्रुटीहरू त अबस्य छन् यस पुस्तकभित्र स साना त्रुटिलाई लिएर तिललाई पहाड बनाउनु भन्दा मुक्तकले समाजलाई, राष्ट्रलाई के दियो भन्ने मुख्य कुरा हो। पढ्नै पर्ने पुस्तक रहेछ यो। सबैलाई किनेर पढ्नहुन अनुरोध पनि गर्दछु।

म यस पुस्तकका लेखकलाई यस्तै अर्को पुस्तक प्रकाशनको लागि शुभकामना सहित शुभ दिपावली, नेपाल सम्बत् र छट पर्वको शुभकामना दिन्छु।

ध्रुबप्रसाद गजुरेल तारकेश्वर नगरपालिका ३ काठमाडौ नोटः (यो मुक्तक सङ्ग्रहका समीक्षक नेपालको ऐतिहासिक धरोहर धरहरा पुनः निर्माण अभियानका अभियन्ता पनि हुनुहुन्छ)